Αξιολόγηση σε όλο το εκπαιδευτικό σύστημα, καινούργια προγράμματα σπουδών και βιβλία, νέο σύστημα εισαγωγής στα ΑΕΙ με απόκτηση εθνικού απολυτηρίου και εξετάσεις μέσω Τράπεζας Θεμάτων. Στην πρώτη του συνέντευξη, στην «Κ», μετά την έγκρισή του από την αρμόδια επιτροπή της Βουλής ο νέος πρόεδρος του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής (ΙΕΠ) Γιάννης Αντωνίου δίνει το στίγμα των αλλαγών που σχεδιάζονται στο υπουργείο Παιδείας για την υποχρεωτική εκπαίδευση. Το κυρίαρχο είναι η αξιολόγηση του εκπαιδευτικού έργου και των εκπαιδευτικών. «Η αξιολόγηση που θα εφαρμόσουμε δεν τιμωρεί, διορθώνει. Αντιλαμβάνομαι την αξιολόγηση ως μια διαδικασία άμεσα συναρτημένη με την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών, που έχει στόχο τη διαρκή βελτίωση. Βασική αρχή είναι ότι κανείς δεν αξιολογεί εάν δεν έχει αξιολογηθεί και ο ίδιος», τονίζει ο κ. Αντωνίου.
– Ποιοι είναι οι βασικοί στόχοι του έργου που αναλαμβάνετε ως πρόεδρος του ΙΕΠ;

– Η Παιδεία αποτελεί τη σημαντικότερη επένδυση της χώρας. Η παραδοχή μου αυτή συνδέεται με την εμπιστοσύνη στο δημόσιο σχολείο και καθοδηγείται από τον στόχο της εξασφάλισης ίσων ευκαιριών σε όλους τους μαθητές, ανεξαρτήτως οικονομικής δυνατότητας, για πρόσβαση σε μια υψηλού επιπέδου δημόσια εκπαίδευση. Πιστεύω σε ένα σχολείο γνώσης, καινοτομίας και αριστείας, με σημαντικό βαθμό αυτονομίας από τους μηχανισμούς της κεντρικής διοίκησης, με εκπαιδευτικούς ελεύθερους να αναπτύξουν τις δημιουργικές τους ικανότητες και συνεχώς επιμορφούμενους. Και γι’ αυτά θα εργαστώ.
– Χρειάζονται νέα προγράμματα σπουδών και βιβλία; Ποιος ο λόγος και πώς θα προχωρήσουν;
– Το διάστημα από το 2010 έως και το 2014 έγινε μια πολύ σημαντική προσπάθεια δημιουργίας νέων προγραμμάτων σπουδών για το Δημοτικό, το Γυμνάσιο και το Λύκειο. Τα προγράμματα του Δημοτικού και του Γυμνασίου άρχισαν να εφαρμόζονται πιλοτικά σε έναν αριθμό σχολείων, τα σχολικά έτη 2011-12 και 2012-13. Το 2014 ολοκληρώθηκε και η εκπόνηση των προγραμμάτων σπουδών του Λυκείου. Στις 20 Ιανουαρίου του 2015 δημοσιεύτηκε ΦΕΚ το οποίο θέσπιζε την ισχύ των νέων προγραμμάτων, ενώ εκκρεμούσε η έκδοση των νέων βιβλίων. Πρακτικά το διάστημα 2015-19 τα προγράμματα αυτά «μπήκαν στο ψυγείο», δεν εκδόθηκαν νέα βιβλία, κάποιες απόπειρες εκπόνησης νέων προγραμμάτων που έγιναν από το ΙΕΠ δεν ολοκληρώθηκαν, με εξαίρεση τα Θρησκευτικά και την Ιστορία. Πρακτικά τα εφαρμοζόμενα προγράμματα σπουδών του σχολείου σε όλες τις βαθμίδες είναι, με κάποιες εξαιρέσεις, αυτά που εκπονήθηκαν το 2003. Η ηλικία των εφαρμοζόμενων προγραμμάτων απαντά στο ερώτημα «γιατί νέα προγράμματα».
– Αξιολόγηση, πώς και από ποιους;
– Η αξιολόγηση είναι το οξυγόνο των εκπαιδευτικών συστημάτων, το εργαλείο για την ανάπτυξη της δυναμικής τους και της προσαρμογής τους στις ανάγκες της εποχής. Η Ελλάδα τα τελευταία 40 χρόνια έμεινε έξω από αυτόν το γενικό κανόνα που αποτελεί δομικό στοιχείο των εκπαιδευτικών συστημάτων του πολιτισμένου κόσμου.
Αντιπαρέρχομαι τη μυθολογία περί τιμωρητισμού, δηλώνοντας με τον πιο κατηγορηματικό τρόπο ότι η αξιολόγηση που θα εφαρμόσουμε δεν τιμωρεί, διορθώνει. Υπάρχει η εμπειρία της εφαρμογής αξιολογικού συστήματος, που προέβλεπε το Π.Δ. 152, η οποία έφτασε έως τα στελέχη της εκπαίδευσης το 2014, το σύστημα που εφαρμόστηκε στα Πρότυπα Πειραματικά Σχολεία το 2013-14 και το σύστημα αυτοαξιολόγησης των σχολικών μονάδων την ίδια περίοδο. Θα αξιοποιήσουμε αυτήν την εμπειρία βελτιώνοντας τα αξιολογικά εργαλεία και ενισχύοντας τα εχέγγυα της αξιοκρατίας. Βασική αρχή είναι ότι κανείς δεν αξιολογεί, εάν δεν έχει αξιολογηθεί και ο ίδιος.
Σε αυτόν τον κανόνα προφανώς περιλαμβάνονται οι περιφερειακοί διευθυντές, οι διευθυντές διευθύνσεων, οι σχολικοί σύμβουλοι με αναβαθμισμένο εποπτικό, επιμορφωτικό και αξιολογικό ρόλο και βεβαίως οι διευθυντές σχολικών μονάδων, δηλαδή τα στελέχη της εκπαίδευσης, που θα αναλάβουν την ευθύνη της αξιολόγησης των εκπαιδευτικών.
– Πώς θα οργανωθεί η Τράπεζα Θεμάτων;
– Το ΙΕΠ θα καλέσει τους εκπαιδευτικούς να υποβάλουν θέματα διαβαθμισμένης δυσκολίας σε ηλεκτρονική πλατφόρμα. Τα θέματα θα αξιολογηθούν από επιτροπές ειδικών, που επίσης θα συστηθούν από το ΙΕΠ, και εφόσον κριθούν κατάλληλα, θα συμπεριληφθούν στην τράπεζα. Επίσης, θα επανεξετασθούν τα θέματα της τράπεζας του 2014. Η Τράπεζα Θεμάτων αποτελεί έναν μηχανισμό εποπτείας και πιστοποίησης των μορφωτικών αποτελεσμάτων της προσφερόμενης γνώσης σε όλα τα Λύκεια της επικράτειας. Η εφαρμογή της στις τρεις τάξεις του Λυκείου περιορίζει τον υποκειμενισμό στην αξιολόγηση των μαθητών από σχολείο σε σχολείο, παρέχοντας μια ενισχυμένη εγκυρότητα στους σχολικούς τίτλους. Επίσης, εκτιμάται ότι θα συμβάλει στην ενίσχυση του ενδιαφέροντος των μαθητών στη σχολική πράξη και στις προσφερόμενες γνώσεις, εντός των δημόσιων Λυκείων. Στόχος μας είναι η θεραπεία μιας παθογενούς κατάστασης που καθιστά οιονεί προσχηματική μια ολόκληρη εκπαιδευτική βαθμίδα.
– Ωστόσο είχε εκτινάξει το ποσοστό της αποτυχίας των μαθητών στις προαγωγικές εξετάσεις.
– Είναι αλήθεια. Στην πραγματικότητα δηλαδή αποκάλυψε τα κενά και τις αδυναμίες του υπάρχοντος συστήματος και την υποκριτική παραδοχή μιας μεταμφιεσμένης ανεπάρκειας σε επάρκεια. Το ουσιώδες ερώτημα εδώ νομίζω ότι είναι εάν θέλουμε να θεραπεύσουμε την παθογένεια και το σύστημα να μετακινηθεί από τη ζώνη της ανεπάρκειας στην επάρκεια. Εγώ σε αυτό το ερώτημα απαντώ, κατηγορηματικά, ναι.
– Μπορεί να αποσυνδεθεί το Λύκειο από τις εξετάσεις εισαγωγής; Σε ποιους άξονες θα κινηθεί το νέο εξεταστικό σύστημα;
– Η απάντηση στο ερώτημα είναι σαφής και κατηγορηματική: Λύκειο αυτόνομη εκπαιδευτική βαθμίδα, με την καθιέρωση πιστοποιημένου εθνικού απολυτηρίου, το οποίο θα είναι το εισιτήριο εισαγωγής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Για τον προσδιορισμό του βαθμού του εθνικού απολυτηρίου θα συνυπολογίζονται οι βαθμοί των τριών τάξεων του Λυκείου, με ειδικό συντελεστή ανά τάξη. Η μεταρρύθμιση αυτή προϋποθέτει την εφαρμογή της Τράπεζας Θεμάτων, την αξιολόγηση των σχολικών μονάδων και των εκπαιδευτικών, τα νέα προγράμματα σπουδών, την ενίσχυση των προϋποθέσεων προαγωγής και απόλυσης των μαθητών στο Λύκειο.
– Γιατί σας επιτίθεται η ΟΛΜΕ;
– Εάν συγκρίνετε αυτά που λέω εγώ, εδώ και πάρα πολλά χρόνια, και αυτά που αποτελούν τη ραχοκοκαλιά του λόγου της ΟΛΜΕ στη μακρά διάρκεια, το ερώτημά σας μπορεί να απαντηθεί. Ωστόσο, πεποίθησή μου είναι ότι είναι προτιμότερο να συζητούμε, να ασκούμε κριτική βεβαίως, να αναζητούμε συνθέσεις, όπου είναι δυνατόν, από το να συγκρουόμαστε. Αυτό που μπορώ να σας διαβεβαιώσω είναι ότι, τιμώντας τον θεσμικό μου ρόλο, θα εργαστώ σκληρά και συστηματικά με διάλογο και επιδιώκοντας τη μέγιστη δυνατή συναίνεση.
– Το πολιτικό σας στίγμα έχει τοποθετηθεί στον χώρο της Αριστεράς (ΚΚΕ, Συνασπισμός, ΔΗΜΑΡ, Πρωτοβουλία των 58). Πώς δεχθήκατε αυτή την καίρια θέση από μια κυβέρνηση της Ν.Δ.;
– Επέλεξα να ζήσω ως ενεργός πολίτης, σε μια εποχή συγκλονιστικών αλλαγών, εθνικών και παγκόσμιων, τέτοιων που αν το σκεφτόσουν λίγο παραπάνω, τα σχήματα ένταξης της προηγούμενης φάσης δεν σε χωρούσαν στην επόμενη. Κάπως έτσι πορευτήκαμε πολλοί, μα πάρα πολλοί, στον χώρο της Αριστεράς, άλλοτε με όρους στράτευσης, άλλοτε με τις ψευδαισθήσεις μιας ακόμη προσπάθειας, και στο τέλος πια με την αδράνεια της συνήθειας, ώσπου ήρθε η κρίση και τα άλλαξε όλα, ακυρώνοντας τελεσίδικα και τη βολή της συνήθειας, αλλά κυρίως το προστατευτικό κέλυφος των ψευδαισθήσεων.
Για να μην το κουράζουμε άλλο, θα κλείσω το πρώτο σκέλος της απάντησης χρησιμοποιώντας τα λόγια του Διονύση Σαββόπουλου και του δημοσιογράφου Στέφανου Κασιμάτη, δύο ανθρώπων που εκτιμώ ιδιαίτερα, αν και δεν τους γνωρίζω προσωπικά. Ο Σαββόπουλος, επιχειρώντας με αυτοσαρκαστικό τρόπο να δικαιολογήσει το αριστερό παρελθόν του, έχει πει: «Πριν τη χούντα, εάν ήσουν αριστερός, δεν έβγαζες ούτε δίπλωμα οδήγησης. Στη χούντα και στη μεταπολίτευση, εάν δεν ήσουν αριστερός, δεν μπορούσες ούτε φιλενάδα να βρεις». Ο Κασιμάτης, διακωμωδώντας την αριστερή στράτευση, αναφερόμενος σε έναν φίλο του, ο οποίος συνήθιζε να συνοδεύει τις αναπολήσεις της νεότητάς του με τη φράση, όταν ήμουν κομμουνιστής, του απαντούσε με σαρκαστική στοργή, «άρρωστος ήσουν αγόρι μου, όχι κομμουνιστής».
Στο δεύτερο μέρος της ερώτησής σας, απαντώ ευθέως. Το πρόγραμμα της κυβέρνησης για την Παιδεία ταυτίζεται με όσα πίστεψα και προσπάθησα να υλοποιήσω στη μακρά διάρκεια της θητείας μου στην εκπαίδευση. Από αυτήν την άποψη, η τιμή να συμμετάσχω στην προσπάθεια αναδιάταξης του εκπαιδευτικού τοπίου συνιστά πρόκληση που δεν είχα κανένα περιθώριο να μη δεχθώ.
Τα Πρότυπα και Πειραματικά Σχολεία
– Πώς θα οργανωθούν τα νέα Πρότυπα και Πειραματικά Σχολεία;
– Πρόκειται πλέον για δύο διακριτές κατηγορίες σχολείων, με τα Πειραματικά προσανατολισμένα στη δοκιμή της εκπαιδευτικής καινοτομίας, με τυχαίο δείγμα μαθητών, και τα Πρότυπα στην εφαρμογή εκπαιδευτικών πρακτικών αριστείας, με μαθητές που θα επιλέγονται με εξετάσεις. Πρόκειται για δύο μεγάλα εργαστήρια καινοτομίας και αριστείας με σχολεία που θα καλύπτουν όλη την επικράτεια. Ο σημαντικός ρόλος τους στον σχεδιασμό της εκπαιδευτικής πολιτικής, η δικτύωσή τους με τα υπόλοιπα σχολεία, η ουσιαστική συμμετοχή τους στην επιμόρφωση των εκπαιδευτικών καθιστά απολύτως αναγκαία την οργανική σύνδεσή τους με το ΙΕΠ. Τα δίκτυα των Προτύπων και Πειραματικών Σχολείων δεν σχεδιάζονται για να κλειστούν αυτάρεσκα στον εαυτό τους, αλλά για να λειτουργήσουν ως ατμομηχανές του συστήματος της δημόσιας εκπαίδευσης.
Παρέμβαση καθηγητών κατά της ανομίας στα ΑΕΙ
Σε παρέμβαση αγανάκτησης και κραυγή αγωνίας με άξονα το «μη παρέκει» –η οποία βρίσκεται σε εξέλιξη– προχώρησαν  μέλη του Διδακτικού και Ερευνητικού Προσωπικού του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, τονίζοντας τη «στήριξη των δράσεων κατά της βίας και ανομίας». Με μια εμφατική ανακοίνωσή τους και αντιδρώντας στο κλίμα βίας και ανομίας «που είναι παρόν στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών και σε πολλά άλλα ελληνικά πανεπιστήμια», πάνω από 100 μέλη του διδακτικού και ερευνητικού προσωπικού του πανεπιστημίου υπέγραψαν ψήφισμα με το οποίο εκφράζουν την αντίθεσή τους σε κάθε παράνομη ενέργεια που εκδηλώνεται στο πανεπιστήμιο, και στηρίζουν θεσμικές αλλαγές και δράσεις που έχουν ως στόχο την ομαλή λειτουργία και αναβάθμιση του ελληνικού δημοσίου πανεπιστημίου. Παρατίθεται το κείμενο που υπέγραψε η πλειοψηφία των μελών ΔΕΠ του πανεπιστημίου και οι υπογραφές:
«Ως μέλη της πανεπιστημιακής κοινότητας του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών ζούμε στην καθημερινότητά μας το κλίμα βίας και ανομίας που είναι δυστυχώς παρόν στο πανεπιστήμιό μας και σε πολλά άλλα ελληνικά πανεπιστήμια. Πιστεύουμε ακράδαντα ότι το πανεπιστήμιο πρέπει να είναι ένα ανοιχτό κέντρο μάθησης και έρευνας με βάση την ελεύθερη διακίνηση των ιδεών και τις αρχές της δημοκρατίας. Συνεπώς, είμαστε αντίθετοι σε κάθε παράνομη ενέργεια που εκδηλώνεται στο πανεπιστήμιο, και στηρίζουμε θεσμικές αλλαγές και συντεταγμένες δράσεις που έχουν ως στόχο την ομαλή λειτουργία και αναβάθμιση του ελληνικού δημοσίου πανεπιστημίου.
​​​​​​Ανδρουτσόπουλος Κωνσταντίνος επίκουρος καθηγητής, Αρβανίτης Στυλιανός αναπληρωτής καθηγητής, Βακόλα Μαρία αναπληρώτρια καθηγήτρια, Βασδέκης Βασίλειος καθηγητής, Βασιλάτος Ευάγγελος αναπληρωτής καθηγητής, Βασσάλος Βασίλειος καθηγητής, Βασσάλος Παρασκευάς αναπληρωτής καθηγητής, Βλήσμας Ορέστης επίκουρος καθηγητής, Βουδούρη Ειρήνη αναπληρώτρια καθηγήτρια, Βούλγαρης Σπυρίδων επίκουρος καθηγητής, Βρεχόπουλος Αδάμ αναπληρωτής καθηγητής, Βρόντος Ιωάννης αναπληρωτής καθηγητής, Γαλανάκη Αννα-Ελένη επίκουρη καθηγήτρια, Γάτσιος Κωνσταντίνος καθηγητής, Γεωργούτσος Δημήτριος καθηγητής, Γιαγλής Γεώργιος καθηγητής, Γκενάκος Χρήστος επίκουρος καθηγητής, Γκίκας Δημήτριος καθηγητής, Δεδούλης Εμμανουήλ επίκουρος καθηγητής, Δεμίρης Νικόλαος επίκουρος καθηγητής, Δεμοιράκος Ευθύμιος επίκουρος καθηγητής, Δενδράμης Ιωάννης επίκουρος καθηγητής, Διαμαντής Παναγιώτης καθηγητής, Δουκίδης Γεώργιος καθηγητής, Δρόσος Δημήτρης επίκουρος καθηγητής, Ζαζάνης Μιχαήλ καθηγητής, Ζαχαριάδης Εμμανουήλ επίκουρος καθηγητής, Ζαχαριάς Ελευθέριος επίκουρος καθηγητής, Ιωαννίδης Αντώνιος επίκουρος καθηγητής, Καλογεράκη Βάνα αναπληρώτρια καθηγήτρια, Καμμάς Παντελής επίκουρος καθηγητής, Καπούτσης Ηλίας επίκουρος καθηγητής, Καρδάρας Δημήτριος επίκουρος καθηγητής, Κασιμάτης Κωνσταντίνος αναπληρωτής καθηγητής, Κατσίμη Μαργαρίτα καθηγήτρια, Κατσουλάκος Ιωάννης καθηγητής, Κοέν Σάνδρα καθηγήτρια, Κολλίντζας Τρύφων καθηγητής, Κουλορίδας Αθανάσιος λέκτορας, Κουντούρη Φοίβη καθηγήτρια, Κουτσόπουλος Ιορδάνης αναπληρωτής καθηγητής, Κυριακίδης Επαμεινώνδας καθηγητής, Κωνσταντίνου Παναγιώτης επίκουρος καθηγητής, Κωνσταντόπουλος Πάνος καθηγητής, Λεκάκος Γεώργιος αναπληρωτής καθηγητής, Λελεδάκης Γεώργιος επίκουρος καθηγητής, Λουρή-Δενδρινού Ελένη καθηγήτρια, Λουρίδας Παναγιώτης αναπληρωτής καθηγητής, Μαλεύρης Νικόλαος καθηγητής, Μανωλόπουλος Δημήτριος επίκουρος καθηγητής, Μαριάς Ιωάννης επίκουρος καθηγητής, Μηλλιού Χρυσοβαλάντου Βασιλική αναπληρώτρια καθηγήτρια, Μιαούλη Αναστασία αναπληρώτρια καθηγήτρια, Μούτος Θωμάς καθηγητής, Μπάλλας Απόστολος καθηγητής, Μπαλτάς Γεώργιος καθηγητής, Μπλαβούκος Σπυρίδων αναπληρωτής καθηγητής, Μπουρλάκης Κωνσταντίνος αναπληρωτής καθηγητής, Νικάνδρου Ειρήνη επίκουρη καθηγήτρια, Νικολάου Ιωάννης αναπληρωτής καθηγητής, Ντέμος Αντώνιος καθηγητής, Ντζούφρας Ιωάννης καθηγητής, Ξεπαπαδέας Αναστάσιος καθηγητής, Οικονομίδης Γεώργιος αναπληρωτής καθηγητής, Παγκράτης Σπυρίδων επίκουρος καθηγητής, Παγουλάτος Γεώργιος καθηγητής, Παλυβός Θεόδωρος καθηγητής, Παναγιωτοπούλου Λήδα επίκουρη καθηγήτρια, Παπαγεωργίου Ιουλία αναπληρώτρια καθηγήτρια, Παπαδάκη Αφροδίτη καθηγήτρια, Παπαϊωάννου Γεώργιος επίκουρος καθηγητής, Παπαλεξανδρής Αλέξανδρος επίκουρος καθηγητής, Παυλόπουλος Χαράλαμπος (Χάρης) αναπληρωτής καθηγητής, Πλιάκος Αστέριος καθηγητής, Πολύζος Γεώργιος καθηγητής, Πουλούδη Νάνσυ αναπληρώτρια καθηγήτρια, Ρεπούσης Παναγιώτης επίκουρος καθηγητής, Ρεφενές Απόστολος καθηγητής, Ρομπόλης Λεωνίδας επίκουρος καθηγητής, Ρουμανιάς Κωνσταντίνος επίκουρος καθηγητής, Σακελλάρης Πλούταρχος καθηγητής, Σαλαβού Ελένη αναπληρώτρια καθηγήτρια, Σιουγλέ Γεωργία αναπληρώτρια καθηγήτρια, Σιώμκος Γεώργιος καθηγητής, Σκαρμέας Διονύσιος καθηγητής, Σκούρας Σπύρος-Πάνος καθηγητής, Σόντερκβιστ Κλας-Ερικ αναπληρωτής καθηγητής, Σπηλιώτη Στυλιανή επίκουρη καθηγήτρια, Σπινέλλης Διομήδης καθηγητής, Σπύρου Σπυρίδων καθηγητής, Σταθακόπουλος Βλάσιος καθηγητής, Σταμούλης Γεώργιος καθηγητής, Σύρης Βασίλειος αναπληρωτής καθηγητής, Τζαβαλής Ηλίας καθηγητής, Τζόβας Χρήστος επίκουρος καθηγητής, Τοπάλογλου Νικόλαος καθηγητής, Τουμπής Σταύρος επίκουρος καθηγητής, Τρούλη Εμμανουέλα επίκουρη καθηγήτρια, Τσακλόγλου Παναγιώτης καθηγητής, Φιλιππόπουλος Απόστολος καθηγητής, Χαλαμανδάρης Γεώργιος επίκουρος καθηγητής, Χατζηαντωνίου Δαμιανός αναπληρωτής καθηγητής, Χατζηπαναγιώτου Παναγιώτης καθηγητής, Χέβας Δημοσθένης καθηγητής, Χριστοδουλάκης Νικόλαος καθηγητής, Ψαράκης Στυλιανός καθηγητής».